Palu santu

De Palu santu is een tropische boom die houdt van de zee. En dan niet op rotsen in de harde wind, maar rond de rustig kabbelende baai van Kralendijk, tot in mijn hogere en meer inlandige tuin. Daar kwam hij weliswaar niet uit eigen beweging, maar na een beetje hulp staat hij daar nu geheel zelfstandig op zijn tropisch hardhouten voeten. Hoog wordt hij hier niet, hooguit een meter of zes-zeven. Dat valt nauwelijks op, want op Bonaire wordt geen enkele boom hoog. Elders - en dat kan overal in de tropen zijn - is hij soms een klein maatje groter.
Tussen de frisgroene, hartvormige bladeren zijn altijd wel een paar zachtgele bloemen te zien: groot en klokvormig, met op de bloembodem vijf purperen stippen. Ze bloeien maar één dag, deze juweeltjes (foto 1). De volgende dag blijven de naar roze verkleurde bloemen gesloten (foto 2); de groene verdikking onder de bloembodem is de vrucht die al begint te groeien. Weer een dag later vallen de bloemen af en kunnen de vruchten verder rijpen tot de typerende vijfkantige doosjes, die donkerbruin opdrogen en nog lang aan de boom blijven zitten (foto 3).

De Palu santu (Thespesia populnea) is familie van Hibiscus en Stokroos: de Kaasjeskruidfamilie. Als echte tropenbewoner heeft hij geen echte Nederlandse naam, hoewel hij soms 'strandpopulier' wordt genoemd. Palu santu is zijn Papiamentse naam die 'heilige boom' betekent. Dat komt door de Zweedse botanicus Daniel Carlsson Solander die de boom tijdens de eerste Stille Oceaanreis van James Cook (1768-1771) ontdekte op Tahiti, waar hij bij heilige plaatsen groeide. Hij noemde hem daarom Thespesia: 'door god uitgevaardigd'.
Het is een boom met vele inheemse namen en toepassingen. Het hout is olieachtig, sterk en belangrijker: termietenbestendig. Maar ook heel geschikt voor houtsnijwerk. En de bladeren dien(d)en diverse medicinale doelen, waarvan er één is vereeuwigd in zijn Engelse naam: 'Headache tree'.

Palu santu: over dat heilige en die medicinale werking kun je twijfels hebben, maar niet over zijn bescheiden schoonheid.

Tags: