Taaie Tonderzwammen

Als Elfenbankjes bedoeld zijn voor elfjes, ranke bankjes voor slanke wezentjes, dan zijn Tonderzwammen voor trollen: grote bonkige stoelen. Ze kunnen vele jaren oud zijn en worden steeds groter, dikker vooral. Daarbij zijn ze wat de winters betreft voor geen kleintje vervaard. Ook grote winters kunnen ze heel goed  aan, mocht dat er nog eens van komen. 's Winters vallen ze het meest op, stijf tegen de stammen van kale bomen geklemd. Een veeg teken voor de bomen in kwestie, verzwakte exemplaren die veelal in de loop van het Tonderzwammenleven zullen overlijden.

Het is de Echte Tonderzwam (Fomes fomentarius) die op de foto's prijkt. Is er dan ook een Onechte Tonderzwam? Inderdaad: de Platte Tonderzwam. Samen met het Elfenbankje, de Berkenzwam en de Houtzwammen vormt hij een karakteriestieke groep steelloze zwammen die als geveltoerist aan boomstammen kleven. Maar dan vast op hun plaats, hogerop komen is er niet niet bij. De schimmeldraden van de Tonderzwam dringen tot in de stam door: voor de aanhechting, maar ook om er voedsel uit te halen. En dat gaat rustig door nadat de boom is overleden. Beuken en Berken zijn het favoriete werkterrein van de Tonderzwam.

Bij het ouder worden wordt de Echte Tonderzwam in het begin wat breder en later vooral steeds dikker. Hoger dus. Zo ontstaat zijn hoefijzervorm. Aan de onderkant groeit steeds een nieuwe laag met buisjes waarin zich de sporen ontwikkelen. Taai zijn ze, de Tonderzwammen: niet alleen winterhard, maar ook ook daadwerkelijk stevig. Hun binnenste werd lange tijd tot poeder gemalen en als 'tondel' gebruikt, bewaard in een tondeldoos. Doordat deze tondel licht ontvlambaar is, kan er - met gebruik van vuursteentjes - makkelijk vuur mee worden gemaakt. Tonderzwammen heetten vroeger dan ook Tondelzwammen en ook hun Latijnse naam Fomes betekent tondel.