dichter-bioloog
dicht, schrijft korte verhalen, tekent, schildert.
Is waarnemer van het gewone dat nooit gewoon is en erom vraagt in woord en beeld te worden vastgelegd.
Het hoogste lied zingt hij, en het vroegste, de minst kleurige vogel die op Bonaire rondvliegt en ook nog eens wat spichtig is. Gelukkig hoeft hij het niet van zijn uiterlijk te hebben: de chuchubi of Caribische spotlijster. Deze ruimhartige zanger is bijna elk moment van de dag te horen.
De levendbarende wordt hij genoemd, vivipara, de agave met zijn metersbrede en tot twee meter hoge, ongenaakbare rozetten, blauwig van het koninklijke bloed dat door de vaten stroomt, het met stekels gekroonde toonbeeld van een eeuwig, onaantastbaar leven. Tót hij bloeit.
Ze zeilen met wapperende vleugels door de wind, in glijvlucht naderen ze uitnodigende bloemen en landen, even, de monarchvlinders. Hun Noord-Amerikaanse soortgenoten zijn trekvlinders die vele duizenden kilometers van hun geboortegrond vandaan reizen, soms met miljoenen tegelijk.
Ze groeien snel. En geruisloos. Nog geen samba, rumba of merengue te horen. Voor je er erg in hebt hangen ze aan hun typisch gekromde, met bladrozetjes bezette takken: de kalebassen in de kalebassenboom (foto 1).
Februari alweer. Een serieuze vorstaanval, flink wat sneeuw en de chronische elfstedenkoorts overleefd, dus het moest nu maar eens voorjaar worden. Speuren naar de eerste lenteboden: loopt er al wat uit? Zingt er al iets? Kruipt er al kleur uit zwellende knoppen, bollen en knollen?
Lawaaiige types zijn het, hanggroepmeeuwen, rotzooitrappers, vuilnisbakkenjunks. Met dat onafscheidelijke koptelefoontje op hun bleke kop. Brutaal en met steeds meer lijkt het. Kokmeeuwen.
Uit hun angstvallig opengehouden wak stormen de eenden vol verwachting op je af: wilde eenden die allesbehalve wild zijn en o zo graag gevoerd willen worden.
O jee, die japanse kwee! Voelden de blozende bloemen de winter niet aankomen en zijn ze door de sneeuw nu met harde hand over datum verklaard? En die zachtroze sierkersen! Piekten die te vroeg en werden ze door de leep afwachtende winter overvallen?
Into the wild gaan is niet eenvoudig in Nederland, om natuur zonder mensen te vinden, zonder beheerder, paden, snelweggeluid en zonder bereik. Daar hunkeren we kennelijk wél naar, want er wordt heel wat wilde natuur aangelegd. Wilde natuur aanleggen?
Een nieuw jaar en het voorjaar hangt al klaar: in hazelaars, elzen en berken. Ze wachten tot het hun tijd is, de katjes, de tijd om open te gaan en zich te strekken.
Wild in Nederland, rond de feestdagen denkt een mens er soms aan. De één denkt aan de vrije natuur die groeit, bloeit en vliegt. Maar hoe vrij kan die natuur zijn in een land van knutselen, hekken, uitzetten, wegvangen, uitzaaien, bijvoederen, afschieten, kortom regelen en beheersen?
's Zomers werkt het niet: gaan staan onder de maretak die volop in Franse vakantiepopulieren groeit. Geheimzinnige bollen, gevormd door naar alle kanten vertakkende, heldergroene stengels met in V-vorm geplaatste bladparen, schemeren door het eigen blad van de gastvrije bomen.
Een bemoste stam luistert naar de geluiden dieper in het bos en kaal hout spitst zijn viltig behaarde oren. Roze oren, bruine oren: judasoren.
Goed gebekt, sterk gebekt ook, pientere ogen en gaaitje de voorste: de Vlaamse gaai. Een mooie jongen vol jongensachtige bravoure, ook de identieke meisjes! Een bont buitenbeentje van de kraaienfamilie.
De ochtend is vol belofte. Altijd. Ook als er weinig goeds beloofd wordt. Maar vaker gloort er iets moois, minstens iets bijzonders aan de oostelijke hemelrand. Vooral in november, als de dagen heen en weer worden geslingerd tussen herinnering en vooruitzicht, is geen ochtend gelijk.
De oude van dagen staan op een rij: kromme vlierbomen die vanuit de bosrand over een dromerige open plek staren. Ergens in het Dwingelderveld. Geen bordje, niets. Het smalle pad loopt er min of meer per ongeluk langs. Vlak langs, dat wel, de oude ribbelige stammen zijn aan te raken.
De herfst kan nog zo zonnig zijn, de merels zwijgen. Ze zijn er wel en ze blijven ook, maar ze zwijgen. Een voorjaar en een zomer lang zongen zij elke zonnige dag open en dicht, maar bij het vallen van de herfst sloeg hun fluwelen melancholie om in een nors zwijgen.
De populier is wel breedgeschouderd, maar laat als eerste zijn grauwe, vochtige blad vallen. Ook de kastanje heeft een stoere tors, maar geeft zijn grote grijpvingerbladeren al vroeg op, ze verkleuren en verdrogen. De vlier klampt zijn laatste bladeren vast, maar is weer allerminst breed gebouwd.
Van de ene op de andere dag zijn ze er, steken er lijkbleke vingers door het korte, winterklare gras. Spookachtige verschijningen die zwellen tot er iets scheurt en dat wat een hoed moet worden loslaat van dat wat een steel blijkt te zijn. Een dun ringetje laat zien waar de hoed aan de steel zat (foto 3).
Gretig, groot, snel, fel gekleurd, uitbundig en overheersend: zo kennen we Amerika. En de Amerikaanse eik voldoet volledig aan dat beeld.
Zo'n zeldzaam zonnig herfstmoment waarop iedereen naar buiten moet, een bos in herfstkleuren, knielende mensen. Wat, knielen? Een dankgebed voor het mooie weer? Een oud herfstritueel? Een offerfeest, oogstfeest of iets met pompoenen?
Herfst. Grijs. In vijftig tinten en stemmingen, misschien wel meer. Opwindend soms, maar niks erotiek, geen warmte. Het leven is ondergronds gegaan, schuilt in knoppen, wortels, holen of het buitenland: overleeft, wacht.
De jongste vlierstruiken staan er frisgroen bij, voorjaarsachtig, met aan het eind van de takken zelfs de schijn van een knop die nog denkt uit te lopen.
Ze zijn er 's zomers al, maar het najaar zorgt voor een kleine explosie van lange draden en wielvormige webben die bij voorkeur op hoofdhoogte over tuin- en andere paden worden gespannen, in het midden een wachtende kruisspin.
Terug van Bonaire, terug naar Oegstgeest. Een abrupte overgang in klimaat- en tijdzône met de bijbehorende tijdelijk verscherpte waarneming. Die zich door de zon, die echt zijn best doet, niet voor de gek laat houden en vaststelt dat de dood is ingetreden. De overgang naar de winter.
