De merel zwijgt

De herfst kan nog zo zonnig zijn, de merels zwijgen. Ze zijn er wel en ze blijven ook, maar ze zwijgen. Een voorjaar en een zomer lang zongen zij elke zonnige dag open en dicht, maar bij het vallen van de herfst sloeg hun fluwelen melancholie om in een nors zwijgen. Nu moeten we het doen met zacht geritsel tussen de bladeren en af en toe een schelle paniekroep als er gevaar dreigt. De vogels met de mooiste zang - zelfs daar kun je voor stemmen, ja - zijn met hun twee miljoenen ook de talrijkste. Een perfecte combi. Als ze zingen. Nu zwijgen zij.
Ooit was de merel - Turdus merula - een schuwe cultuurvlieder die zich ophield in afgelegen bossen, nu is hij een overtuigde cultuurvolger die in elke achtertuin is doorgedrongen. De toegenomen aantallen, het afschudden van de schuwheid en het standvastig overwinteren maken dat de merel het hele jaar, altijd en overal te zien is. Maar voorlopig dus niét te horen. Misschien in februari weer.

Het gitzwarte, geelgesnavelde mannetje - de blackbird uit de McCartney-song van The Beatles - is op slag een stuk minder opvallend zodra hij niet meer hoog in de bomen en op daken gaat zitten om concurrenten af te bluffen en zijn lijflied ten gehore te brengen. En het bruine vrouwtje is tussen de dode bladeren zelfs bijna onzichtbaar, wat evenzo geldt voor de jonge mannetjes, die in hun eerste winter - ze worden een jaar of vijf - nog op vrouwtjes lijken.

De beroemde zang van het merelmannetje heeft alles te maken met de liefde. Dat is duidelijk te horen. Én met het markeren van een territorium - vaak niet groter dan één of twee tuinen - waarin zijn vrouwtje kan nestelen: een komvormig, geplamuurd nestje, vaak op ooghoogte. Als er veel voedsel is, wat in de buurt van mensen doorgaans het geval is, worden er wel drie of vier legsels per jaar uitgebroed. Kijk, op die manier word je talrijk dus. 

Maar je kunt nog zo talrijk zijn en de sterren van de hemel zingen: als je 'merel' op Google zoekt, is de eerste hit Merel Westrik en niet onze lijsterachtige zangkampioen. Zo zijn de verhoudingen.