Krassen in de lucht

Is er eindelijk weer eens een blauwe lucht, staat die vol krassen! Een peuter heeft er met grof krijt op zitten tekenen. Of misschien staat er iets geschreven, is het een teken waarop we moeten letten? Een teken is het wel, ja, al zijn het natuurlijk gewoon vliegtuigstrepen en komt er dus geen geheimzinnige hand aan te pas, aan deze condenssporen: kunstmatige wolken die worden veroorzaakt door de uitlaatgassen van vliegtuigen op zo'n tien kilometer hoogte. Er is ander weer op komst, dat is de boodschap.

De ijzige kou die op die grote hoogte heerst, 40 tot 50 graden onder nul, maakt dat de lucht daar maar weinig waterdamp kan bevatten. Dus als er dan een vliegtuig doorheen dendert en een grote hoeveelheid waterdamp - het belangrijkste uitlaatgas - uit zijn motoren blaast, is het al gauw teveel. Dan condenseert het tot kleine druppeltjes die meteen bevriezen en zo worden er witte sporen getrokken. Niet meteen bij de motoren, want daar is de waterdamp nog heet. Ze beginnen met vertraging, pas waar het afkoelt. Bij stabiel weer, als de lucht - ook op grote hoogte - relatief droog is, lossen de condenssporen weer snel op. Maar zit er veel waterdamp in de lucht dan blijven ze en worden er steeds meer krassen in het blauw gezet. En krijgen ze de tijd, dan vlekken ze uit tot vormloze wolkenvegen die na verloop van tijd niet meer van 'gewone' wolken zijn te onderscheiden. Het is de aankondiging van een weersomslag: zo niet de volgende dag dan toch snel daarna.

Soms zijn er ook heel andere strepen in de lucht waar te nemen: de V-vormige formaties van ganzen die beetje bij beetje vanaf het vroege najaar een winterheenkomen zoeken, vooral in Noord- en West-Nederland. En die heen en weer blijven vliegen van hun slaapkamers naar de eetgelegenheden op het land. Het is een drukte van belang op weilanden en in akkers, waar ze overdag in grote groepen hun kostje bij elkaar scharrelen. Bepaald niet gering, dat gescharrel: vijf ganzen eten zo ongeveer evenveel als een koe. Het zijn niet altijd de meest welkome gasten.... Niet voor niets zijn ze aan de schuwe kant, deze bezoekers die altijd zijn bejaagd, op de afgelopen tientallen jaren na. Als je te dichtbij komt, gaat er een onhoorbaar alarm af en vliegt de hele groep luid gakkend op. Zie de foto. Ze kwamen niet meer terug, die dag.

Kijk naar de lucht en lees. Lees het weer. Zie de seizoenen langstrekken. En is er even niets anders te zien, dan zijn er altijd nog kauwen en meeuwen die als screensavers door de blauwe of grijze lucht bewegen.