Langs de lange lindenlaan

Een echte Hollandse boom, de linde. Boom van grachten, pleinen en kerkhoven, van statige lanen, van gesnoeide schaduw, van dankbaarheid en gedenken, van de geur die de vroege zomer vult, van 'Leentje leerde Lotje lopen langs de lange lindenlaan'. Een oud-Hollandse boom die traditioneel bij de ingebruikneming van kerken en andere belangrijke gebeurtenissen werd geplant en die als 'leilinde' de zomerzon weghield uit boerenpronkkamers en rijke stadspanden. Maar ook een nieuw-Hollandse boom die straten en lanen van alle leeftijden smaakvol kleedt.

De linde is óók zo Hollands doordat we hier beide in het wild voorkomende soorten - de kleinbladige en de grootbladige linde - hebben gekruist tot een nieuwe soort: de Hollandse linde. Met gemiddelde bladeren dus, ja, maar groot en sterk. En heel variabel: soms naar de kleinbladige en dan weer naar de grootbladige neigend. Ze zijn monumentaal en kunnen ook zo oud worden als het monumenten betaamt. In verschillende plaatsen staan er die 500 jaar oud worden geschat, door sommigen zelfs duizend jaar, wat niet meer is vast te stellen, daar ze allemaal hol zijn van binnen. De dikste is bijna 8 meter in omtrek.

Kenmerkend voor de linde is de dikke bos uitlopers aan de voet van de stam die, zeker bij straatbomen, elk jaar verwijderd moet worden. Voortvarend uitlopen doet hij trouwens overal, zodat hij goed in een vaste vorm gesnoeid kan worden. Als lei-linde bijvoorbeeld, waarbij de takken in één vlak worden opgebonden en gesnoeid. Maar hij kan ook worden 'gekandelaberd' en een vorm krijgen die lijkt op de bloeiwijze van de kastanje. De linde is natuurlijk ook lindenbloesemthee, lindenhoning en niet te vergeten honingdauw: de suikerwater-uitscheiding van de lindenbladluis die de meeste autobezitters niet schijnt te kunnen bekoren.

De linde is vooral ook vroeger, de Lindengracht in Amsterdam waar ik min of meer om de hoek woonde en - nog veel eerder - de Lindengracht in Monnickendam waar ik als kind woonde, speelde, leefde. Nog steeds, als de linde bloeit en mij op zijn geurgolf meeneemt naar die vervlogen tijd...