Wat een slijmbal!

Alsof een reuzenlama zijn klodder tegen een boomstam heeft gespuugd, zo ziet hij eruit: de Zilveren boompuist. Klinkt trouwens ook al niet lekker. Jonge exemplaren bewegen bovendien als een grote slak zonder huisje, zonder vorm. Barbapapa's ter grootte van een kippenei, reuzenamoebes, buitenaards leven. Totdat zij - zoals op de foto's - tot stilstand komen en zich met een beschermend vlies bedekken. Dan zou je ze voor - nog steeds behoorlijk vormloze - zwammen kunnen verslijten en dat is ook lang gebeurd. Samen met verwanten werden en worden ze Slijmzwammen genoemd.

De Zilveren boompuist (Enteridium lycoperdon) is in feite een kolonie van eencellige diertjes, een soort amoeben, die met elkaar versmelten en dan als een reuzen-amoebe door het leven gaan: één mega-cel met daarin de duizenden celkernen van de oorspronkelijke diertjes. Zo beweegt hij zich voort en zo eet hij ook: door voedseldeeltjes met zijn vervormbare plasma te omsluiten, in te sluiten en vervolgens te verteren. Hoewel hij veelal op rottend hout is te vinden, is dat niet zijn voedsel, maar de bacteriën en schimmels die op dat hout leven. Organen, hersenen of zintuigen heeft het organisme niet, wel eenvoudige receptoren voor chemische signalen en die sturen het in de richting van voedselbronnen. Uit experimenten is bekend dat ze daarbij, als dat nodig is, door heel kleine openingen kunnen kruipen. Ook kunnen ze worden gesplitst, waarna de twee helften los van elkaar voortleven.

De jonge, kruipende exemplaren zijn helderwit (foto 2), maar eenmaal tot stilstand gekomen ontwikkelen ze een afdekvlies dat ze een wat zilverige aanblik verleent (foto 1). Uiteindelijk gaan ze over tot het vormen van sporen waarbij de kolonie bruin verkleurt (foto 3). Als de sporen rijp zijn scheurt het vlies en kiezen ze het luchtruim. Uit die sporen onstaan nieuwe amoebe-achtige eencelligen die elkaar opzoeken en kolonies vormen.
Het is vooral vanwege het voortplantingsstadium dat de Slijmzwammen met de zwammen verwant lijken. Hun wetenschappelijke groepsnaam - Mycetozoa - weerspiegelt dat nog, immers myceten is de wetenschappelijke aanduiding voor zwammen en zoa die voor dieren.