dichter-bioloog
dicht, schrijft korte verhalen, tekent, schildert.
Is waarnemer van het gewone dat nooit gewoon is en erom vraagt in woord en beeld te worden vastgelegd.
Bacteriën en schimmels wekken doorgaans weinig warme gevoelens bij ons op, evenmin als wormen, pissebedden en alle andere organismen die zich met afbraak bezighouden. En toch is die afbraak in feite het begin van nieuw leven, van nieuwe kansen, nieuwe cycli.
Het zijn niet de eerste plantaardige vleugels van het jaar, dat waren de mini-vleugels van de berkenvruchtjes en de iependubbeltjes, maar wel de meest overtuigende. De esdoorn is terecht bekend om zijn gevleugelde vruchtjes die - altijd in tweetallen - als helikopters klaar hangen om weg te vliegen.
Het kruipt onder de struiken vandaan over het pad, met dunne uitlopers en kleine, drietallige blaadjes. Aardbeiblaadjes. De moederplanten naast het pad staan goedkeurend toe te kijken, hun kleine, intens rode aardbeien gloeien van trots. Aardbeien?
Elke zaterdag schrijft Ionica Smeets in de Volkskrant over een getal dat ze heeft 'gezien'. Ik zag ook een getal, een heleboel getallen zelfs. Getallen die soms zo belangrijk of opvallend zijn dat ze in namen terugkomen. Die van planten, want daar heb ik het dus over.
Het zijn exotische verschijningen, de bekendste dagvlinders van Nederland. De Dagpauwoog, Atalanta en Kleine vos zijn weliswaar kleiner dan de tropische vlinders die tegenwoordig de vele vlindertuinen bevolken, maar niet minder kleurrijk.
Onder de dikste eik in mijn Pesse-tuin ligt ieder najaar ook de dikste laag eikels, veel te veel om als wintervoorraad te verstoppen voor die ene eekhoorn die hier rondscharrelt. Dus blijft het merendeel liggen en meestal zorgt de tand des tijds ervoor dat er niet een heel eikenbos uit groeit.
Ieder jaar maakt zij zich op en staat ze klaar om te worden opgehaald, de lentebruid. Ze weet dat het korter of langer kan duren, maar dat haar zomerkoning zeker komt. Ze is getooid in maagdelijk wit.
Ik zag ze voor het eerst in Drenthe, 2013 was het, en ze stonden in de berm langs een maïsakker (foto 1): geelgroen, geel bijna, en dus niet te missen. Niet meteen thuis te brengen ook. Ja, een schermbloem, dat was wel duidelijk, maar niet één die ik kende of die zelfs maar leek op eentje die ik kende.
Een bijzonder moment: als kale takken plotseling bloeien. Als uit schijnbaar dor hout zonder aankondiging, en zonder de vaste begeleiding van bladeren, bloemen tevoorschijn komen.
Plotseling zijn ze er. Niet zomaar overal, maar specifiek op de Camelia in de voortuin. Eerst zag ik er één en dacht nog: ach gut, een lieveheersbeestje. Maar meteen ontdekte ik ze overal op de glanzende bladeren en zwellende bloemknoppen.
Je moet natuurlijk wel even omhoog kijken om te zien dat de takken al zwanger zijn van het voorjaar en een beetje doorbuigen van hun toenemende gewicht. Het mag dan koud en nat en meestentijds grijs zijn, daarboven trekken ze zich daar iets van aan en zwelt het gestaag.
Wandelen in de buurt, dat kan gewoon nog: dwalen door de lanen waar de kerstsfeer is blijven hangen en mensen binnen de warmte koesteren, aan het gezicht onttrokken door keurig onderhouden hagen. Ik moet denken aan dat kerstliedje met 'in de mensen een welbehagen'.
Plotseling zag ik een heleboel vijgen en nee, dat had niets te maken met de komst van Sinterklaas en zijn nachtelijke ritten te paard. Door het vallen van het zo bekende vijgenblad - waar Adam al 'zijn schaamte mee bedekte' - zijn de vele kleine vijgen aan de takken zichtbaar geworden.
Ondanks het gemiddeld genomen nogal droevige weer - om het over corona helemaal maar niet te hebben - is er sprake van een tweede golf: het opnieuw bloeien van planten en struiken die dat in het voorjaar of de zomer ook al deden.
Nee, geen Dante en geen hel, maar toch. Ook als zwavel en vuur zich in de gedaante van zwammen zwijgend op levende of net overleden bomen stort, zorgt dat voor verval en verdoemenis. En daarna verdwijnen ze zelf in het niets.
Bij het zien van deze klitten moet ik, zoals altijd, denken aan de start van het nieuwe schooljaar. Niet de hele plant staat in mijn herinnering gegrift, vooral de door omwindselblaadjes met lange stekels en weerhaken ingepakte bloemhoofdjes die de plant zijn naam hebben bezorgd.
Een geur uit duizenden, een kleur uit duizenden en met miljoenen staan ze zij aan zij op de stoomhete velden voorbij Lyon, zich strekkend tussen heuvels, cipressen en natuurstenen dorpen. Maar helaas, deze beroemde lavendelvelden, de belichaming van het ware vakantiegevoel, zijn dit jaar te ver.
Waar ik vandaan kom, heette elke sloot of gracht 'de plomp'. Even opgezocht. Dat blijkt een oud-Nederlands woord voor stil water te zijn, waarschijnlijk ooit gevormd vanwege het geluid dat een steen of ander voorwerp naar keuze maakt als dat erin valt. Probeer het weer eens, als het lang geleden is.
Veel mensen kunnen niet wachten tot de bloemknoppen opengaan. Dat is begrijpelijk, maar ook jammer. Want die knoppen zijn zeker zo mooi als de bloemen die ze in zich dragen en zodra die bloemen tevoorschijn komen, scheurt de kwetsbare schoonheid van de knoppen onvermijdelijk aan stukken.
De buren hebben bamboe in hun tuin. En zij hebben het op hun beurt van de buren daar schuin achter, die het opdringerige gewas zelf inmiddels met wortel en tak - vooral wortel - hebben verwijderd.
Met Pasen in aantocht en een boosaardig virus dat door het land sluipt, moest ik aan kruisbloemen denken. Maar vooral ook vanwege het feit dat er op dit moment een aantal vroeg en prominent staan te bloeien.
Zoals de boerenjasmijn sluipenderwijs uit de tuinen verdwijnt, breidt de Camelia zich in diezelfde tuinen uit.
Het is een zeldzame verschijning op Bonaire, de taki-boom, Palu di taki in het Papiaments. En zulke oude exemplaren met een stamdiameter van misschien wel een meter (foto 1) zijn nog zeldzamer.
Er zijn bessen in de zomer, bessen in de herfst en ook nog bessen in de winter: midwinterbessen. Een soort noodvoorraad voor overwinterende vogels die echt niks anders meer kunnen vinden.
Als het regent ben je meestal niet zo gespitst op andere natuurverschijnselen en er letterlijk bij stilstaan is al helemaal geen goed idee.
