dichter-bioloog
dicht, schrijft korte verhalen, tekent, schildert.
Is waarnemer van het gewone dat nooit gewoon is en erom vraagt in woord en beeld te worden vastgelegd.
Net droog, damp welt uit de vochtige grond. Geur van aarde, jonge bladeren en bloesem die weer aan het werk gaat. Geheimzinnige energie, levenskracht in plotselinge overvloed. Vogels kiezen het luchtruim, een merel fluit en de vink slaat zijn vaste akkoorden. De tjiftjaf tjiftjaft.
Liever negeren we het, verval en rotting. Maar het is er, altijd. Als in de herfst de groei stil- en het blad afvalt, is het niet te missen: als snot in een verkouden neus.
Gewoner kan bijna niet, hun kopjes houden ze massaal onder het maaiveld. Toch vallen ze op, kleurige patronen wevend in het zachte, naar maaisel geurende grastapijt.
Met horden vogelspotters, online observatiecamera's, documentaires, films en Animal Planet, hebben zeldzame passanten, onzichtbare nestzitters en schuwe struikenschuilers die alleen maar te horen zijn, over aandacht niet te klagen. Zij spreken tot de verbeelding. Toch is er niks mis met opvallende vogels.
Daar is hij dan: de tweede verschijning van heermoes, de bescheiden nazaat van reuzenpaardenstaarten uit een ver en roemrucht verleden. Geen reus meer, maar een mager kerstboompje. Miniatuurmodel, plastic, zo op het oog (foto 1). Hoe valt te bevroeden dat dit het alter ego is van de eerdere bruine vingers?
Nu in de aanbieding: botergoud! Niet het onduidelijke smeersel dat geen boter is - of wel? - en zeker geen goud, maar het goudeerlijke botergeel dat 100% natuurlijk is uitgestrooid in bermen, plantsoenen en weilanden, langs waterkanten en bosranden.
Moeilijk voor te stellen dat je hier een werkgelegenheidsproject binnenloopt, dit volwassen bos, deze Leidse Hout, het lokale Amsterdamse Bos zeg maar. En dan de geur die me tegemoet komt. Is het theehuis op de Franse toer? Ik kijk al anders naar de dikke duiven. Maar nee, dat is geen bistro.
Normaal maken ze keurige hopen. Van takjes, naalden, bladresten. Wat ze maar kunnen verslepen. Niet zelden handzaam aan het pad, goed te zien dus, om de zon te kunnen vangen. Want daar houden ze van, rode bosmieren: opwarmen in de zon.
Euh? Zoiets als blind schaken? Rolstoeltennis dan? Fietsen zonder handen? Droogzwemmen? Nee, niks sport, zelfs geen nepsport, maar planten die voor doof worden uitgemaakt. Vier soorten, verwante types: een kwartet.
De prehistorie is niet voorbij, niet helemaal, steekt rimpelige vingers uit tot in het vertrouwde heden. Niet alleen met fossielen en aardlagen, ook met levende telgen uit oeroude geslachten. Paardestaarten bijvoorbeeld.
April ja. Maar ook maart. En mei. Het maarts viooltje is er vroeg bij - opvallend vroeg, zo kreeg het zijn naam - maar houdt het daarna óók nog aardig lang vol. De kleine maar zeer paarse violen worden eerst begeleid door trompetnarcissen. Dan sluiten ook fluitekruid, hoornbloem, weideklokje en ratelaar aan.
Langs wegen en kanalen, in bermen en bosranden, parken en perken verzachten de harde wintervormen. Worden met de mantel der liefde bedekt: witte sluiers, groen waas, roodbruine en roze nevels - jong, fris, beloftevol. Klimop oogt plotseling dof, vermoeid.
Eerst hóór je hem alleen maar. Eh: haar. Een brom, diep gezoem. Moet wel iets groots zijn! Dan zie je iets zwarts, een harig balletje dat langzaam, maar tegelijk ongedurig - dus zonder stoppen - tussen de lage plantjes beweegt.
De paashaas. Ongrijpbaarder dan sinterklaas of kerstman. Brengt eieren, mandje op de rug. Waar hij ze vandaan heeft? Blijft even obscuur als waar sint en santa hun spullen halen. Komt als dief in de nacht, hij ook al - de paasnacht, in dit geval - en verstopt ze. Rare snuiter.
Gek hoe je het voorjaar ruikt, zélfs als dat even een stapje terug doet naar de winter. Ik steek mijn neus in de lucht om de gordiaanse geurenknoop te ontwarren, maar merk al gauw dat ik de enige ben. De aandacht is bij supermarkt, Kruidvat, traîteur of wat de bestemming ook moge zijn. Valt het niemand op?
Het zout der aarde komt hier uit zee. De Solar Salt Works nemen het zuidelijke, pannenkoekplatte deel van Bonaire geheel in beslag. Zoutpannen. De ondiepe sawa-achtige bassins, waarin binnengelaten zeewater wordt ingedampt, liggen blauw, groenig en vooral roze in het gelid (foto 1).
De laatste bewoning voorbij, een hek en een Park-ranger. Eén. Lone ranger. Bestemming bereikt. Rest alleen nog natuur en ruigte in dit natuurpark, het eerste van de Antillen, het enige van Bonaire: Washington-Slagbaai. Ooit samen plantage America, in oude, maar niet betere tijden.
In de ochtenschemering sjokken ze langs. De straat is onverhard, de mondi - wilde natuur - niet ver. Op zoek, altijd. Alles is eetbaar, luidt hun devies. Dus de laatste plek waar je ze wilt zien is in je tuin. Ezels, wilde ezels, burikunan. Muur! Hek!
Bonaire en stekeligheden. Misschien wekt dat associaties met het vol overgave gespeelde steekspel in de eilandsraad en daarbuiten, vóór en ná 10-10-10, toen het eiland bijzondere gemeente van Nederland werd. Of met de prikkelbaarheid in de verhouding tussen 'kruidenier' Nederland en 'flexibel' Bonaire.
Bonaire is 100 miljoen jaar geleden met veel vulkanisch geweld uit zee opgedoken. Rond het ongastvrije, zeg maar gerust onleefbare stollingsgesteente groeide - dicht onder de waterspiegel - een zoom van koralen, de kleurige kolonievormende diertjes met hun kalkskeletten waar Bonaire nu zo beroemd om is.
De Bonaireaanse papegaai, de Lora of Geelvleugelamazone, is ook echt de Bonaireaanse papegaai. Hij komt namelijk nergens anders voor. Groen met een toef geel op de kop, rode vlekken op voor- en zijkanten van de vleugels. Een forse vogel met afgeronde vleugels en korte staart.
Nee, niet de bekende vuurtoren op Terschelling, maar de hoogste berg op Bonaire. Een 240 meter hoge basaltpuist in het ruige noordwesten van het eiland: in Washington, het natuurreservaat. Niet erg hoog voor een berg natuurlijk, 241 meter.
Je kunt ze bovenin de bomen zien zitten, als je goed kijkt. En in cactussen. Lui hangend in de takken met hun dikke lijf (foto 1). Ze houden van zonnen, de leguanen, maar komen ook op de bladeren en vooral bloemen af.
's Morgens vroeg, net licht: een melodieus fluiten. Niet scherp, maar zacht als een houtinstrument. Tonen aan de lage kant, een alt. Dat is de troepiaal, kan niet missen, de oránje troepiaal om precies te zijn, niet de gele. Je ziet hem meteen.
Een tuin met palmbomen was een langgekoesterde wens die nu gaandeweg in vervulling gaat. Gaandeweg, want je kunt wel van de ene op de andere dag een tropische tuin hebben, de palmbomen moeten groeien. Tenzij je, zoals de overburen, vijftien volwassen bomen à $ 500,- per stuk laat planten.
