dichter-bioloog
dicht, schrijft korte verhalen, tekent, schildert.
Is waarnemer van het gewone dat nooit gewoon is en erom vraagt in woord en beeld te worden vastgelegd.
Zomaar zijn ze er, samenscholend in de schaduw, op de weke onderkant van jonge, nietvermoedende bladeren. Of juist in de zon, rond vlezige, snelgroeiende stengeltoppen. Overal waar sap rijkelijk stroomt en er weinig meer nodig is dan een rietje om erbij te komen. Gedrang en genieten, bladluisje-aan-bladluisje.
Klinkt onsmakelijk. Smeerwortel? Iets dat bananenschillig of erger op argeloze voorbijgangers ligt te wachten. Smeerwortel? Een drabbig goedje dat bio-verantwoord schoenonderhoud dient, maar vooral de kleding bevuilt. Smeerwortel?
Het is wit en vliegt, zwemt ook. Het schreeuwt en schijt, gaat tekeer tussen vuilniszakken en zwermt boven stortplaatsen, volgt boeren die ploegen of mesten, vliegt achter vissersschepen aan, flankeert veerboten. Het rust op daken, lantaarnpalen, brugleuningen, het strand. Alert en onberekenbaar, zeer aanwezig.
Hij zou kunnen opkomen, in dagen van onvoorspelbare, heftige buien, tijden van voorspelbare - dat wil zeggen: voorspelde - klimaatverandering en zeespiegelstijging, de gedachte aan een stevig vlot.
Nee, geen gefrustreerde voetballers of ontredderde supporters die nijdig hun gal hebben gespuwd. Ook geen hangjongens die niks beters te doen hebben. En nee, in dit geval evenmin kamelen of lama's, al hebben die op spuuggebied een naam hoog te houden.
Holland en oranje, hoezo eigenlijk? Vanwaar die periodieke uitbarstingen van oranje vlaggetjes. En slingers, T-shirts, pruiken, mutsen, hoedjes, stola's, bretels, vuvuzela's en tompoucen? Ja-ja, nationale kleur, trotskleur, koningshuis, Willem van Oranje.
Komende weken gaan we gras zien, veel gras, EK-gras. We volgen rondrennende, in oranje gehulde figuurtjes, maar zien vooral gras: het beeld is er geheel mee gevuld. Nederlands gras, zoals vaak bij grote toernooien. Aangevoerd in de vorm van zaad, soms zoden.
Is het kermis-spookhuis naar de openlucht verplaatst? Of heeft inpak-kunstenaar Christo zijn stiel weer opgepakt en is hij - na een periode van monumentale gebouwen - nu de gewone natuur gaan 'doen'?
Je zou het niet zeggen, met die ragfijne twijgen van 'm - de berk - en zijn papiervellenbast. Maar hij is sterk, hij is oer, hij is veel, hij is overal.
De zomer komt en zij komen mee: de vliegen. In soorten en maten. Hoe dichter bij koeien, paarden en boerderijen in het algemeen, hoe meer. Zwartbruine huisvliegen en soms zo'n glansgroen metallic exemplaar. En de bromvlieg natuurlijk. Dom, allemaal dom. Weten feilloos binnen te komen, maar naar buiten ho maar.
De pinksterbloemen bloeiden al met pasen. Nu het tijd is, is er sprake van een ernstig pinksterbloementekort. Van structurele aard. Tijd dus voor het kiezen van de nieuwe pinksterbloem. De eisen? Kleurig zijn, talrijk en dichtbij. Drie kandidaten hebben zich gemeld: de boterbloem, de margriet en de rode klaver.
Net droog, damp welt uit de vochtige grond. Geur van aarde, jonge bladeren en bloesem die weer aan het werk gaat. Geheimzinnige energie, levenskracht in plotselinge overvloed. Vogels kiezen het luchtruim, een merel fluit en de vink slaat zijn vaste akkoorden. De tjiftjaf tjiftjaft.
Liever negeren we het, verval en rotting. Maar het is er, altijd. Als in de herfst de groei stil- en het blad afvalt, is het niet te missen: als snot in een verkouden neus.
Gewoner kan bijna niet, hun kopjes houden ze massaal onder het maaiveld. Toch vallen ze op, kleurige patronen wevend in het zachte, naar maaisel geurende grastapijt.
Met horden vogelspotters, online observatiecamera's, documentaires, films en Animal Planet, hebben zeldzame passanten, onzichtbare nestzitters en schuwe struikenschuilers die alleen maar te horen zijn, over aandacht niet te klagen. Zij spreken tot de verbeelding. Toch is er niks mis met opvallende vogels.
Daar is hij dan: de tweede verschijning van heermoes, de bescheiden nazaat van reuzenpaardenstaarten uit een ver en roemrucht verleden. Geen reus meer, maar een mager kerstboompje. Miniatuurmodel, plastic, zo op het oog (foto 1). Hoe valt te bevroeden dat dit het alter ego is van de eerdere bruine vingers?
Nu in de aanbieding: botergoud! Niet het onduidelijke smeersel dat geen boter is - of wel? - en zeker geen goud, maar het goudeerlijke botergeel dat 100% natuurlijk is uitgestrooid in bermen, plantsoenen en weilanden, langs waterkanten en bosranden.
Moeilijk voor te stellen dat je hier een werkgelegenheidsproject binnenloopt, dit volwassen bos, deze Leidse Hout, het lokale Amsterdamse Bos zeg maar. En dan de geur die me tegemoet komt. Is het theehuis op de Franse toer? Ik kijk al anders naar de dikke duiven. Maar nee, dat is geen bistro.
Normaal maken ze keurige hopen. Van takjes, naalden, bladresten. Wat ze maar kunnen verslepen. Niet zelden handzaam aan het pad, goed te zien dus, om de zon te kunnen vangen. Want daar houden ze van, rode bosmieren: opwarmen in de zon.
Euh? Zoiets als blind schaken? Rolstoeltennis dan? Fietsen zonder handen? Droogzwemmen? Nee, niks sport, zelfs geen nepsport, maar planten die voor doof worden uitgemaakt. Vier soorten, verwante types: een kwartet.
De prehistorie is niet voorbij, niet helemaal, steekt rimpelige vingers uit tot in het vertrouwde heden. Niet alleen met fossielen en aardlagen, ook met levende telgen uit oeroude geslachten. Paardestaarten bijvoorbeeld.
April ja. Maar ook maart. En mei. Het maarts viooltje is er vroeg bij - opvallend vroeg, zo kreeg het zijn naam - maar houdt het daarna óók nog aardig lang vol. De kleine maar zeer paarse violen worden eerst begeleid door trompetnarcissen. Dan sluiten ook fluitekruid, hoornbloem, weideklokje en ratelaar aan.
Langs wegen en kanalen, in bermen en bosranden, parken en perken verzachten de harde wintervormen. Worden met de mantel der liefde bedekt: witte sluiers, groen waas, roodbruine en roze nevels - jong, fris, beloftevol. Klimop oogt plotseling dof, vermoeid.
Eerst hóór je hem alleen maar. Eh: haar. Een brom, diep gezoem. Moet wel iets groots zijn! Dan zie je iets zwarts, een harig balletje dat langzaam, maar tegelijk ongedurig - dus zonder stoppen - tussen de lage plantjes beweegt.
De paashaas. Ongrijpbaarder dan sinterklaas of kerstman. Brengt eieren, mandje op de rug. Waar hij ze vandaan heeft? Blijft even obscuur als waar sint en santa hun spullen halen. Komt als dief in de nacht, hij ook al - de paasnacht, in dit geval - en verstopt ze. Rare snuiter.
