dichter-bioloog
dicht, schrijft korte verhalen, tekent, schildert.
Is waarnemer van het gewone dat nooit gewoon is en erom vraagt in woord en beeld te worden vastgelegd.
Gek hoe je het voorjaar ruikt, zélfs als dat even een stapje terug doet naar de winter. Ik steek mijn neus in de lucht om de gordiaanse geurenknoop te ontwarren, maar merk al gauw dat ik de enige ben. De aandacht is bij supermarkt, Kruidvat, traîteur of wat de bestemming ook moge zijn. Valt het niemand op?
Het zout der aarde komt hier uit zee. De Solar Salt Works nemen het zuidelijke, pannenkoekplatte deel van Bonaire geheel in beslag. Zoutpannen. De ondiepe sawa-achtige bassins, waarin binnengelaten zeewater wordt ingedampt, liggen blauw, groenig en vooral roze in het gelid (foto 1).
De laatste bewoning voorbij, een hek en een Park-ranger. Eén. Lone ranger. Bestemming bereikt. Rest alleen nog natuur en ruigte in dit natuurpark, het eerste van de Antillen, het enige van Bonaire: Washington-Slagbaai. Ooit samen plantage America, in oude, maar niet betere tijden.
In de ochtenschemering sjokken ze langs. De straat is onverhard, de mondi - wilde natuur - niet ver. Op zoek, altijd. Alles is eetbaar, luidt hun devies. Dus de laatste plek waar je ze wilt zien is in je tuin. Ezels, wilde ezels, burikunan. Muur! Hek!
Bonaire en stekeligheden. Misschien wekt dat associaties met het vol overgave gespeelde steekspel in de eilandsraad en daarbuiten, vóór en ná 10-10-10, toen het eiland bijzondere gemeente van Nederland werd. Of met de prikkelbaarheid in de verhouding tussen 'kruidenier' Nederland en 'flexibel' Bonaire.
Bonaire is 100 miljoen jaar geleden met veel vulkanisch geweld uit zee opgedoken. Rond het ongastvrije, zeg maar gerust onleefbare stollingsgesteente groeide - dicht onder de waterspiegel - een zoom van koralen, de kleurige kolonievormende diertjes met hun kalkskeletten waar Bonaire nu zo beroemd om is.
De Bonaireaanse papegaai, de Lora of Geelvleugelamazone, is ook echt de Bonaireaanse papegaai. Hij komt namelijk nergens anders voor. Groen met een toef geel op de kop, rode vlekken op voor- en zijkanten van de vleugels. Een forse vogel met afgeronde vleugels en korte staart.
Nee, niet de bekende vuurtoren op Terschelling, maar de hoogste berg op Bonaire. Een 240 meter hoge basaltpuist in het ruige noordwesten van het eiland: in Washington, het natuurreservaat. Niet erg hoog voor een berg natuurlijk, 241 meter.
Je kunt ze bovenin de bomen zien zitten, als je goed kijkt. En in cactussen. Lui hangend in de takken met hun dikke lijf (foto 1). Ze houden van zonnen, de leguanen, maar komen ook op de bladeren en vooral bloemen af.
's Morgens vroeg, net licht: een melodieus fluiten. Niet scherp, maar zacht als een houtinstrument. Tonen aan de lage kant, een alt. Dat is de troepiaal, kan niet missen, de oránje troepiaal om precies te zijn, niet de gele. Je ziet hem meteen.
Een tuin met palmbomen was een langgekoesterde wens die nu gaandeweg in vervulling gaat. Gaandeweg, want je kunt wel van de ene op de andere dag een tropische tuin hebben, de palmbomen moeten groeien. Tenzij je, zoals de overburen, vijftien volwassen bomen à $ 500,- per stuk laat planten.
Nog geen drie jaar oud is hij, de flamboyant in de tuin. En plotseling helemaal kaal. Hij staat naast de parkeerplaats, waar hij met breed uitstaande takken voor schaduw moest gaan zorgen en daar eigenlijk al aardig mee was begonnen.
Bonaire is 'Flamingo Island' én het is er carnaval. Levert dat samen iets op? Dat staat te bezien. Het carnaval, feest van 'het afzien van vlees', voorziet in de eerste plaats - zolang het nog kan - rijkelijk in ...
De bakens worden verzet: van 52 naar 12 graden Noorderbreedte, minus 40 graden. En óók een flink stuk naar het westen. Bonaire dus. Ik voel de warme wind al een beetje door mijn haar gaan, door mijn gedachten.
Aalscholvers. In de grote populier vlak om de hoek zitten er altijd wel een paar (foto 1). Soms zijn het pubers, te herkennen aan hun witte buik die nog glanzend zwart moet worden. Het zijn vogels van het open water, IJsselmeer vooral, maar steeds vaker zijn ze landinwaarts te zien. Rustend, de blik op oneindig.
Een kanjer is het, de madelief. Niet in omvang natuurlijk: de kleine blaadjes liggen stijf tegen de grond gedrukt en de bloempjes steken hun kopjes slechts een bescheiden aantal centimeters de lucht in.
Een nest staat voor warmte en geborgenheid, waar vogels zich 's nachts en in gure winters kunnen terugtrekken.
Wat? Is er nóg meer aan die kale stammen te beleven? Ja hoor, genoeg voor weken, maar niet op deze plek: dit is een laatste greep. Met als eerste prooi een gevalletje boomkanker (zie foto 1). Bij een beuk, al had het even goed een berk kunnen zijn.
Onder paddestoelen zelf is het algemeen bekend: dat ze niet alleen van de herfst zijn. Elfenbankjes (foto 1), berkenzwammen (foto 2) en hun verwanten zijn er zelfs het hele jaar, terwijl de rest een ondergronds bestaan leidt als wit myceliumdraad in bodems, bladresten, oude stronken en stammen.
De bloeiende narcissen aan de Lange Voort hebben gezelschap gekregen van vele bloeiende soortgenoten in tuinen en middenbermen, overal bloeien witte en lila, maar ook kerrie-gele krokussen, de hyacinten bij mijn voordeur staan nu echt een roze mini-keukenhofje te vormen en de eerste wilgenkatjes spiegelen zich in he
Boomschors, de buitenste, dode laag van de bast, mag dan altijd dezelfde - beschermende - functie hebben, voor het overige is er sprake van een enorme variatie: in vorm, kleur, dikte, glans, gaten, gezwellen en plantaardige of dierlijke bewoners. Vaak even kenmerkend als blad, knoppen, bloei en vruchten.
Op weg naar het bos bloeien de tuinen met sneeuwklokjes, krokussen, een enkele narcis en allerlei 'echte' winterbloeiers. En in het bos zelf steken de groene punten van wilde hyacinten en aronskelken al tot ver boven het bladerdek; ik zie ook de eerste groene vlierblaadjes.
De eerste sneeuwklokjes bloeien. Vroeg, maar het kan: niet voor niets heten ze sneeuwklokjes. Voor de kerst twitterde ik al een keer over bloeiende narcissen bij de Lange Voort. Ze staan nog steeds te bloeien. Er is iets bijzonders mee, want het zijn de enige in de wijde omtrek.
Nieuw jaar, oude aardappelen. Het zijn aardappelbovisten: knolvormige paddenstoelen zonder steel. Normaal tot laat in de herfst te zien, bij een eindeloos doorgaande herfst langer. Het was al november toen ik bij Pesse verse, bijna hagelwitte exemplaren zag (foto 1). Op 31 december bleken ze 'rijp': mooie timing.
Licht, vuur en vuurwerk, het hoort bij de jaarwisseling: de komst van het nieuwe jaar, júist in de dagen dat alles op zijn donkerst is. Vuur moet het donker verdrijven, dus de kaarsen en kerstboomlichtjes blijven ook na kerst nog een poosje branden. En dan komt het vuurwerk.
