dichter-bioloog
dicht, schrijft korte verhalen, tekent, schildert.
Is waarnemer van het gewone dat nooit gewoon is en erom vraagt in woord en beeld te worden vastgelegd.
Bij witte heb ik het nooit, maar zodra ik een zwarte zwaan zie, hoor ik stemmen mijn hoofd. Kinderstemmen die een oud versje zingen: "Witte zwanen, Zwarte zwanen, wie gaat er mee naar Engeland varen? Engeland is gesloten, de sleutel is gebroken, is er dan geen smid in het land, die de sleutel maken kan?
Zaad waait om je oren alsof het al herfst is, sneeuw dwarrelt tegen stoepranden en vult de luwte tussen grassprieten alsof de winter is ingevallen. Is er iets uitzonderlijks aan de hand? Raakt na het vroege voorjaar alles ook snel verouderd en is het alweer bijna voorbij?
Plotseling schoot hij me weer te binnen, de naam die we als kind gebruikten voor de witte voorjaarsbloemen langs de Monnickendamse vesting: Zere-ogenbloem. Van Fluitenkruid hadden we nog nooit gehoord en evenmin dat je van die dikke, holle stengels fluitjes zou kunnen snijden.
Het is weer zover: gele explosies langs de weg. Overal knalt het uit de grond. Scherpe, op het oog bladloze takken die licht krommen onder hun vurige vracht. Het is de Brem.
Na kermisattracties als krokussen, narcissen, hyacinten en tulpen, toont het voorjaar nu ook enige distinctie. Fijngesneden en geraffineerd witte bloemen, teruggetrokken in de schaduw van uitbottende bomen.
De Dotterbloemen staan te dromen aan hun stille oevers, spiegelen hun grote glimmendgele bloemen in het strakgetrokken voorjaarswater en rimpelen ontspannen mee als er een eend of meerkoet voorbijzwemt.
Ze worden eropuit gestuurd om te werken voor het collectief, hard te werken, de vele naamloze werksters die samen grote, strak georganiseerde bijenvolken vormen. In naam van hun koningin, de honingvoorraad en de uitbreiding van hun Honingbijenvolk.
Alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, elk jaar opnieuw, weer of geen weer. De hoogste bomen doen het en de laagste struiken. Een onbedwingbare drang om er te zijn, de winter af te schudden, alles te geven.
Het is een drukte van belang bij de Ribes in de voortuin, een voortdurend gebrom klinkt op uit de bloemenwolk met die kenmerkende, wat merkwaardige geur. Zware lucht.
Het verste noordwesten van Bonaire, verder kan niet. Over de stoffige, halfbegaanbare wegen van het Nationale Park kun je alleen nog terug. Maar de baai is idyllisch blauw voor iedereen die er een dagtocht voor over heeft. En kampeerders zoals wij.
Geen dauw, wel vroeg. Vlak onder de top van Seru Largu ('grote berg') klinken gedempte stemmen, de vogels zwijgen, het is 06.30 uur. Het wijdse uitzicht over het bewoonde deel van Bonaire hangt vol ochtendgrijs, daarachter daalt een bijna volle maan af naar zee. Stevige schoenen, veel water en goede moed.
Vroege zon landt zacht op de citroengele trompetbloemen van Kelki Hel ('gele kelk') die uit een dikke haag glimmend groene bladeren omhoog reiken. Een weldaad voor het oog. Hij slingert zich liefdevol langs kale hekken, deze druistige klimmer, en tovert elke morgen nieuwe bloemen tevoorschijn.
Een klein strandje, heel vroeg. Vol loopsporen en mysterieuze gaten, verder verlaten. Of beweegt daar iets? En daar? Het heeft de kleur van het zand en als je kijkt is het weg, verdwenen in één van die vele openingen. Pas na een poosje durven ze langer boven te blijven en zich aan het mensenoog bloot te stellen.
De twijgen zijn dunner, de blaadjes smaller, de bloemen net iets minder enorm en uitbundig en de vruchten niet rood maar bruinig en qua grootte eerder een flinke tomaat dan een navelsinaasappel of een grapefruit.
De een komt er om zijn kostje bij elkaar te scharrelen, beweeglijk speurend, geen moment stil. De ander juist om te rusten na zijn dagelijkse taken, het vissen op zee, en zit er onbeweeglijk op een stuk rots in het af en aanspoelende water.
Er hangt een aureool van weldadigheid om het in keurige potjes en kleurige flacons verpakte wondermiddel dat uitnodigende schappen van drogisterijen en natuurwinkels vult. Aloë vera. Wat het precies is en waar het vandaan komt hoef je niet te weten: de vertrouwde naam is genoeg.
Ongevaarlijke stofnestenbouwers, in ieder huis. Magere spinnen die - bijna doorzichtig - de rust zelve zitten te zijn. Liefst in een hoekje tegen het plafond; de hoofdbewoners hoeven ze niet recht in de glimmende ogen te kijken. Trilspinnen zijn het.
Als de bomen hun zomerkleed hebben afgelegd - het blad gevallen, de zaden verspreid - resteert de harde kern van hun bestaan. Van alle opsmuk ontdaan zijn ze meer dan ooit zichzelf. Karakteristieke silhouetten.
Toegegeven, op een mooie dag kunnen er heel wat mensen zijn, honden, een stel paarden. Ook 's winters. Maar geen groen sprietje te zien. Water zat, maar zout en nogal wisselend. Beweeglijk. Moet je van houden, zoals zeewier, dat hier echter geen houvast vindt. Soms spoelt er van elders wat aan, losgeslagen. Dieren?
Ze ogen dezer dagen toch al zo treurig, de bomen, met hun kale takken, natte stammen en kleumende voeten in drasse grond. En dan ook nog enge gezwellen vertonen die als ballen, bloemkolen of vormloze groeisels uit de stammen stulpen? Dat ziet er niet best uit. Boomkanker dus.
Niet alleen in zachte winters blijven er nog lang bessen hangen, zoals bij de wilde Hulst en de aangeplante Cotoneasters. Overvloedig, rolrond en rood, zoals het bessen betaamt. Maar er hangen ook vreemde types rond, schaarser en afwijkend van vorm en kleur. Soms wild, vaak uit een kleurrijker buitenland gehaald.
Sommige mensen nemen - in navolging van publiciteitsbeluste Russische en Chinese leiders - op 1 januari een Nieuwjaarsduik en maken daarover nogal wat ophef. Sommige vogels duiken het hele jaar, zonder gedoe. Aalscholvers natuurlijk, die dat spectaculair vanuit de lucht doen.
In de donkere dagen tussen Kerst en Nieuwjaar kunnen we wel een paar lichtpuntjes gebruiken, een beetje zicht - al was het maar van ver - op de terugkeer van het weggekwijnde leven.
"Waarom ik niet?", klaagt de Taxus elke december weer. En daar valt wat voor te zeggen. Want ondanks de exotische naam groeit hij hier van oudsher, met naalden die diepgroen zijn en glimmen, die niet prikken en niet uitvallen. Prima voor een kerstboom.
Het werk is gedaan, de zaden zijn de deur uit. Tijd voor nagenieten, rust en sterven. De bomen lieten hun blad vallen en zijn al winterklaar, tak en stam zullen de winter doorstaan. Maar bij planten moet ál het bovengrondse sterven.
